Στράτος Κερσανίδης- Η πρωτόγνωρη και πέρα από κάθε πρόβλεψη υγειονομική κρίση, την οποία αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα, έχει ήδη αρχίσει να αφήνει τα αποτύπωμά της στις κοινωνίες. Ένα αποτύπωμα το οποίο αναμένεται να διογκωθεί με το τέλος της κρίσης όταν θα πρέπει να μετρήσουμε τις πληγές που άφησε και να ξεκινήσουμε την επούλωσή τους και την ανοικοδόμηση των όσων ερειπίων.

Όλα αυτά αναμένεται να έχουν και άλλου είδους επιπτώσεις όσον αφορά τη σκέψη των ανθρώπων και τις κοινωνικές διεργασίες που θα συντελεστούν πράγματα για τα οποία όποια πρόβλεψη και να κάνουμε θα είναι παρακινδυνευμένη.

Αυστηρά στα καθ’ ημάς, η υγειονομική κρίση, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές φαίνεται να βρίσκεται υπό έλεγχο, σε σχέση με τα όσα τραγικά έχουν συμβεί σε άλλες χώρες όπως για παράδειγμα η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία κ.α.

Τεράστιες αναμένονται να είναι και οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία η οποία βρίσκεται προ μιας άνευ προηγουμένου κρίσης.

Στη χώρα μας, η οποία μόλις πριν από μερικούς μήνες βγήκε από μία παρατεταμένη κρίση χρέους, τα αποτελέσματα της οικονομικής ύφεσης αναμένονται ακόμη πιο δυσμενή καθώς η ελληνική οικονομία είναι περισσότερο ευάλωτη εξαιτίας των όσων αντιμετώπισε την προηγούμενη δεκαετία.

Βαρύ το πλήγμα στη δημιουργική οικονομία

Ένα τομέας οικονομικής δραστηριότητας ο οποίος έχει πληγεί με ιδιαίτερη δριμύτητα από την κρίση είναι ο τομέας του πολιτισμού. Όλοι οι χώροι όπου αναπτύσσεται η λεγόμενη δημιουργική οικονομία έχουν κλείσει. Θέατρα, κινηματογράφοι, γκαλερί, μουσικές σκηνές, βιβλιοπωλεία κλπ, έχουν κατεβάσει ρολά, επειδή έτσι επιτάσσει –και δικαίως- η ανάγκη αντιμετώπισης του κορωνοϊού.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, κατά αρχήν, οι επιχειρηματίες του πολιτισμού, δηλαδή οι ιδιοκτήτες αυτών των χώρων, να βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλα προβλήματα καθώς τα πάγια έξοδα (ενοίκιο, ενέργεια) τρέχουν χωρίς να υπάρχει κανένα έσοδο. Κοντά στους ιδιοκτήτες το δικό τους Γολγοθά ανεβαίνουν οι εργαζόμενοι στους χώρους αυτούς, οι οποίοι έχουν μείνει άνεργοι, καθώς οι επιχειρηματίες του πολιτισμού, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες μισθοδοσίας.

Κι αν οι παραπάνω είναι οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν από την πολιτιστική δραστηριότητα, ως μεσάζοντας οι οποίοι μεταφέρουν το πολιτιστικό προϊόν στους καταναλωτές, οι ίδιοι οι δημιουργοί, οι καλλιτέχνες έχουν μείνει κι αυτοί χωρίς κανένα εισόδημα. Εδώ να σημειώσουμε πως το σύστημα Εργάνη αναγνωρίζει την επιχείρηση και το υπάλληλο, όχι όμως τους καλλιτέχνες καθώς οι περισσότεροι εργάζονται με ημερήσιες προσλήψεις.

Οι μουσικές σκηνές κλειστές άρα οι μουσικοί δεν έχουν μεροκάματο, τα θέατρα κλειστά άρα οι ηθοποιοί δεν έχουν μεροκάματο, οι τηλεοπτικές σειρές έχουν σταματήσει γυρίσματα άρα οι ηθοποιοί δεν έχουν μεροκάματο. Και όχι μόνον οι μουσικοί και οι ηθοποιοί, αλλά και μια σειρά άλλων επαγγελματιών όπως ηχολήπτες, φωτιστές, ενδυματολόγοι, διευθυντές φωτογραφίας κλπ. Το ίδιο συμβαίνει και με τους χορευτές/χορεύτριες, τους εικαστικούς με κλειστές τις γκαλερί αλλά και τους συγγραφείς ακόμη καθώς τα βιβλιοπωλεία έχουν κλείσει άρα και οι πωλήσεις έχουν πέσει, καθώς μόνον διαδικτυακά γίνονται παραγγελίες από κάποια μεγάλα βιβλιοπωλεία.

Αλλά το κακό δε σταματά εδώ. Καθώς μια σειρά από καλλιτέχνες ζουν ή συμπληρώνουν το εισόδημά τους από την εκπαίδευση, στερούνται των εισοδημάτων τους καθώς όλες οι σχολές, δραματικές, χορού, ωδεία, έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους.

Τέλος, εξαιτίας της αναστολής λειτουργίας των επιχειρήσεων που είναι χρήστες έργων πνευματικής δημιουργίας, δεν υπάρχουν έσοδα από πνευματικά δικαιώματα. Βέβαια «ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος» αφού οι επιχειρήσεις οι οποίες καταβάλλουν πνευματικά δικαιώματα (εστιατόρια, μπαρ, ταβέρνες κλπ), δεν λειτουργούν.

Λαμβάνοντας υπόψη πως στο χώρο του πολιτισμού υπάρχει και μια σχετική χαλαρότητα στις σχέσεις εργασίας, πως τις περισσότερες φορές η δουλειές είναι εποχιακές τότε καταλαβαίνουμε ότι το περίφημο επίδομα των 800 ευρώ, όχι μόνον δεν είναι αρκετό αλλά επιπλέον, δεν το δικαιούνται και όλοι/όλες οι δημιουργοί! Για παράδειγμα, ενώ η κυβέρνηση στις 28 Φεβρουαρίου ακύρωσε όλες τις εκδηλώσεις εξαιτίας της πανδημίας, ζητά από τους μουσικούς να παρουσιάσουν έστω ένα ένσημο μέσα στο Μάρτιο για να έχουν το δικαίωμα να πάρουν το επίδομα! Ο παραλογισμός σε όλο του το μεγαλείο!

Επίσης για τους χορευτές/τριες έχει τεθεί ως κριτήριο για τη λήψη του επιδόματος ο αριθμός των ενσήμων του 2018. Έτσι οι εργαζόμενοι με λιγότερα από 50 ένσημα χορευτή το 2018, οι οποίοι είχαν εξαιρεθεί του εποχικού επιδόματος το 2019, εξαιρούνται και του ειδικού επιδόματος των 800 ευρώ.

Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν περίπου οι μισοί εργαζόμενοι στο χώρο του πολιτισμού δεν δικαιούνται το βοήθημα! Φυσικά εάν αναφερθούμε στους μουσικούς του δρόμου, κινδυνεύουμε να χαρακτηριστούμε ως αιθεροβάμονες!

Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη επειδή αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα συμβεί με τις παραγωγές πολιτιστικών έργων του καλοκαιριού, οι οποίες αποτελούν οικονομική ανάσα για όλους (καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, εργαζόμενους κλπ). Οι οποίες μάλιστα έχουν και άμεση σύνδεση με τον κλάδο του τουρισμού ο οποίος αναμένεται να πληγεί περισσότερο από όλους τους κλάδους της οικονομίας.

Η Πολιτεία να αναλάβει το κόστος

Τι κάνουμε λοιπόν; Αυτό το οποίο πρέπει να γίνει, είναι να ληφθεί ειδική μέριμνα για τον πολιτισμό, όπως βέβαια και για όλους τους τομείς της οικονομίας. Κι αυτό είναι δουλειά της Πολιτείας η οποία πρέπει να αναλάβει το κόστος που προκύπτει εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης. Τα 15 εκατομμύρια ευρώ που εξήγγειλε η κυβέρνηση ως ενίσχυση για τον πολιτισμό είναι ψίχουλα. Βέβαια αυτό δεν μας κάνει εντύπωση αφού στη χώρα μας, ο πολιτισμός πάντοτε βρισκόταν σε δεύτερη μοίρα και για να πω και μια κακία, ο πολιτισμός ποτέ δεν ήταν ο αγαπημένος της δεξιάς!

Αυτό που κάνει η κυβέρνηση είναι να αποποιείται των ευθυνών της για τον πολιτισμό, να μην τον εντάσσει στις άμεσες προτεραιότητες για δημόσια χρηματοδότηση, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Μόνο που η κρίση διδάσκει με συντριπτικό τρόπο, πως χωρίς ισχυρό δημόσιο δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας. Κι ακόμη πως το δημόσιο διασφαλίζει, ή τουλάχιστον οφείλει να διασφαλίσει, την ελευθερία στην καλλιτεχνική έκφραση αλλά και την ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στα πολιτισμικά αγαθά.

Πρέπει, λοιπόν, να παρθούν άμεσα και σοβαρά μέτρα στήριξης των ανθρώπων οι οποίοι εργάζονται στον πολιτισμό. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία μιας ομπρέλας προστασίας για όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται με επισφαλείς μορφές εργασίας ή εργάζονται στην καλλιτεχνική εκπαίδευση. Αυτό σημαίνει πρακτικά, ένταξή τους σε έκτακτο επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης, ύψους 1,5 δις ευρώ.

Επίσης ενίσχυση όλων των καλλιτεχνικών ομάδων, των συνεταιριστικών σχημάτων και των μικρών επιχειρήσεων του πολιτισμού με ένα ποσό 3 δις ευρώ.

Για τον κινηματογράφο ειδικότερα, ο οποίος αποτελεί και το πεδίο της ενασχόλησής μου, όλοι γνωρίζουν πως τα τελευταία χρόνια βρίσκεται και πάλι σε κρίση. Τα εισιτήρια κάθε χρόνο μειώνονται, οπότε θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή παρέμβαση της πολιτείας για ενίσχυση των κινηματογραφικών αιθουσών. Ένα μέτρο που μπορεί να πάρει αμέσως η κυβέρνηση είναι η μείωση του υπέρογκου ΦΠΑ στα εισιτήρια των κινηματογράφων, ο οποίος είναι ο υψηλότερος στην Ευρώπη αγγίζοντας το 24%! Η διατήρηση του, η οποία ήταν μνημονιακή υποχρέωση, είναι ώρα να αρθεί και να μειωθεί στο 6%, όπως είναι και στα άλλα θεάματα και όπως ζητούν οι αιθουσάρχες.

Οι προτάσεις αυτές -όπως κι άλλες για τα πνευματικά δικαιώματα, τη συμμετοχή των δημόσιων φορέων, τη δημιουργία ταμείου για τον πολιτισμό κλπ- έχουν πέσει στο τραπέζι, βρίσκονται στη δημόσια συζήτηση και η κυβέρνηση οφείλει τις συζητήσει εάν ενδιαφέρεται πραγματικά για τον πολιτισμό.

Γιατί η υγειονομική κρίση αργά ή γρήγορα αναμένεται να ξεπεραστεί. Όμως όλοι μας και πρώτα απ’ όλους η κυβέρνηση, δεν πρέπει να ξεχνά πως πρέπει να σκέφτεται με ορίζοντα την επόμενη μέρα της κρίσης. Και η επόμενη μέρα με «σκοτωμένο» τον πολιτισμό προδιαγράφεται κατάμαυρη.