«Από τα μεσάνυχτα στις 17 Νοέμβρη ξέραμε ότι έρχονται τα τανκς. Θέλαμε να αντέξουμε ως το πρωί. Τη στιγμή της εισβολής ήμουν υπεύθυνος για τα μεγάφωνα προς τη Στουρνάρη. Αρχίσαμε να καλούμε τους κατοίκους να ανάψουν τα φώτα στα σπίτια τους, ώστε ό,τι γίνει να μη γίνει στο σκοτάδι. Μόνο δύο φώτα άναψαν. Θέλαμε να βάλουμε τα κλάματα. Είπαμε, πάλι από τα μεγάφωνα "Ευχαριστούμε που ανάψατε τα φώτα". Κοιτάξαμε ξανά κι είχαν ανάψει όλα». Ο Άλκης Ρήγος, φοιτητής στο Πάντειο τότε, στις «ιστορίες που γράφουν Ιστορία» Στο Κόκκινο με την Τζούλυ Τσίγκα, στις 13/11/2018, θυμάται και επιμένει ότι το αίτημα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» είναι διαρκές.

Μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας, της ΕΚΙΝ και της ΕΜΕΠ, ο τότε φοιτητής Άλκης Ρήγος, μιλάει για την πολιτική ανυπακοή που είχαν επιλέξει πολλές οργανώσεις. «Όταν μας καλούσαν στην Ασφάλεια, λέγαμε ‘Ναι ήμουν εκεί’ και δίναμε τα ονόματα άλλων συντρόφων που ξέραμε πως κι αυτούς τους έχουν καλέσει. Αναλαμβάναμε την προσωπική ευθύνη, αλλά ο στόχος ήταν να είσαι συνέχεια έξω. Φοβόμαστε, αλλά ακουμπάγαμε ο ένας στον άλλο. Φυσικά και είχαμε συγκρούσεις μεταξύ μας, αλλά αυτές δε μας χώριζαν. Μετά το ’72, η χούντα είχε ένα πρόβλημα. Δε μπορούσε να δράσει με τους τρόπους που ήξερε, δε μπορούσε να μαζέψει 1.000 ανθρώπους και να τους στείλει εξορία. Εμείς ακούγαμε ξένους σταθμούς, διαβάζαμε ό,τι μπορούσαμε από τον ξένο Τύπο, ζούσαμε με φόντο ένα φοβερό κύμα εξεγέρσεων, από τον Παρισινό Μάη του ’68, στην Άνοιξη της Πράγας, στο Τόκυο, το Μεξικό, τη Χιλή του Αλιέντε, στο Μπέρκλεϊ. Και στην Ελλάδα συνέβαιναν πράγματα που μας καθόριζαν. Όταν έπιασαν τον Καράγιωργα που ήταν καθηγητής μας δε μπορούσαμε να μένουμε θεατές. Όταν καταδίκασαν τον Παναγούλη, το ίδιο.

Υπήρχε μανία ανάγνωσης. Με την μικρή χαλάρωση που εξυπηρετούσε το προσωπείο της φιλελευθεροποίησης της χούντας ιδρύθηκαν πάνω από 30 Εκδοτικοί Οίκοι, εκδόθηκαν περιοδικά όπως οι ‘Προσανατολισμοί’, η ‘Συνέχεια’, οι ‘Νέοι Στόχοι’, το ‘Αντί’. Αλλά και η φοιτητική ζωή από μόνη της είναι συνυφασμένη με μια περίοδο ελευθερίας. Το προαύλιο των πανεπιστημίων είναι ανοιχτός χώρος, μπορούσαμε να μιλήσουμε μεταξύ μας. Όλα αυτά αλληλοτροφοδοτούνταν. Όταν κρατάγαμε το φέρετρο του Σεφέρη τραγουδούσαμε τον Εθνικό Ύμνο με πάθος. Γνωριζόμασταν και αναγνωριζόμασταν μεταξύ μας ως αντιχουντικοί. Μετά το ’72 μάθαμε ποιοι από τους φοιτητές ήταν ενταγμένοι και ποιοι ανένταχτοι. Δεν υπήρχε η κλασσική καθοδήγηση στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα. Δεν υπήρχαν ιεραρχίες. Εκείνος που είχε πρωτοστατήσει στα γεγονότα της Νομικής, μπορεί στο Πολυτεχνείο να είχε αναλάβει την τροφοδοσία σε τσιγάρα.

Όλο το ’73 είναι μια εξέγερση. Με τις δύο καταλήψεις της Νομικής, για πρώτη φορά το φοιτητικό κίνημα βγήκε από τα πανεπιστήμια στο κέντρο της πόλης. Η κίνηση του Ναυτικού, οι διαδηλώσεις για το πραξικόπημα του Πινοσέτ, μια κατάσταση που δυνάμωνε μέρα με τη μέρα ως και το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου.

Το Πολυτεχνείο δεν προσχεδιάστηκε. Ξέσπασε. Γι’ αυτό γράφτηκε στην Ιστορία σαν εξέγερση. Αυτή η εξέγερση που αρχικά δεν την κατάλαβε κανείς. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ανέφεραν στον υπ. Παδείας της χούντας ότι φοιτητές έχουν καταλάβει το Πολυτεχνείο, εκείνος είπε υποτιμητικά ‘Αφήστε τα παιδιά να κλάνουν’. Όταν όμως μαζικοποιήθηκε κι επεκτάθηκε στους δρόμους, η χούντα αποφάσισε την επέμβαση του στρατού.

Οι ώρες πριν την εισβολή

Μέσα στο Πολυτεχνείο λειτουργούσαμε με αμεσοδημοκρατικό τρόπο και με ανακλητότητες. Το συντονιστικό είχε αλλάξει τρεις φορές. Γίνονταν συνελεύσεις μαθητών, εργατών, είχαμε και συγκρούσεις μεταξύ μας. Οι εργάτες έμπαιναν δείχνοντάς μας τα χέρια τους. Διαλέγαμε συνθήματα που να έχουν απήχηση στον κόσμο, να τον αγγίζουν κι από κάποια στιγμή και μετά ο ραδιοφωνικός σταθμός και τα μεγάφωνα προς τους γύρω δρόμους ελέγχθηκαν.

Το τρίτο βράδυ, το ξέραμε από τις 12, ότι έρχονται τα τανκς και θέλαμε να αντέξουμε ως το πρωί. Τη στιγμή της εισβολής ήμουν υπεύθυνος για τα μεγάφωνα προς τη Στουρνάρη. Αρχίσαμε να καλούμε τους κατοίκους να ανάψουν τα φώτα στα σπίτια τους, ώστε ό,τι γίνει να μη γίνει στο σκοτάδι. Μόνο δύο φώτα άναψαν. Θέλαμε να βάλουμε τα κλάματα. Είπαμε, πάλι από τα μεγάφωνα ‘Ευχαριστούμε που ανάψατε τα φώτα’. Κοιτάξαμε ξανά κι είχαν ανάψει όλα».

Μετά από εκείνο το βράδυ, κάθε ψευδαίσθηση του κόσμου για τη χούντα είχε εξαφανιστεί. Είδαν αίμα στους δρόμους, είδαν τα τανκς. Και βέβαια δεν ισχύει ότι ‘το Πολυτεχνείο έφερε τη χούντα του Ιωαννίδη. Η χούντα είχε ετοιμάσει αυτή τη φάση από τον Αύγουστο του ’73. Είχαν σχεδιάσει ακόμα και την ημερομηνία, 25 Νοεμβρίου. Κανένα αφήγημα του τύπου ‘δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο’ και καμία εκ των υστέρων προσπάθεια υποταγής σε σκοπιμότητες, ή μυθοποίησης συγκεκριμένων προσώπων ή κομματικής εκμετάλλευσης του Πολυτεχνείου δεν αντέχει στη βάσανο της ιστορίας και της πολιτικής ανάλυσης».