Στις 10 Ιουνίου 1924 απάγεται από το σπίτι του στη Ρώμη και δολοφονείται από τραμπούκους του κυβερνητικού Φασιστικού Κόμματος ο γενικός γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ιταλίας, Τζιακόμο Ματεότι. Ο Ματεότι αποτελούσε εκείνη την εποχή τον τελευταίο αντίπαλο του Φασιστικού Κόμματος που είχε συγκεντρώσει 66% στις εκλογές του προηγούμενου Απρίλη, ήταν ηγέτης της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς που είχε υποστεί πολλαπλές διασπάσεις και συνέχιζε να επιτίθεται στους φασίστες και τον Μουσολίνι τόσο μέσα στο κοινοβούλιο όσο και έξω από αυτό.

Στις  10 Ιουνίου 1924 απάγεται από το σπίτι του στη Ρώμη και δολοφονείται από τραμπούκους του κυβερνητικού Φασιστικού Κόμματος ο γενικός γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ιταλίας, Τζιακόμο Ματεότι. Ο Ματεότι αποτελούσε εκείνη την εποχή τον τελευταίο αντίπαλο του Φασιστικού Κόμματος που είχε συγκεντρώσει 66% στις εκλογές του προηγούμενου Απρίλη, ήταν ηγέτης της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς που είχε υποστεί πολλαπλές διασπάσεις και συνέχιζε να επιτίθεται στους φασίστες και τον Μουσολίνι τόσο μέσα στο κοινοβούλιο όσο και έξω από αυτό.

Λίγες ημέρες πριν την δολοφονία του ο Ματέοτι, στην εναρκτήρια ομιλία του στο νέο Κοινοβούλιο είχε καταγγείλει ότι οι εκλογές της 6^ης Απριλίου ήταν εκλογές βίας και νοθείας. Αναφέρθηκε στην ύπαρξη μιας ένοπλης παρακρατικής πολιτοφυλακής που ήλεγχε όλους τους ψηφοφόρους, ενώ μίλησε για τις σχέσεις που είχε αναπτύξει ο Μπενίτο Μουσολίνι με το μεγάλο Κεφάλαιο, φέρνοντας στο φως και μια σειρά από σκάνδαλα του φασιστικού καθεστώτος που στόχευαν στη βοήθεια συγκεκριμένων καπιταλιστών, θρυμματίζοντας την εικόνα που προσπαθούσε να φιλοτεχνήσει ο φασισμός του εργατικού συντεχνιακού καθεστώτος.

Καθώς μιλούσε ο Ματεότι, ο φασίστας βουλευτής Ρομπέρτο Φαρινάτσι πετάχθηκε όρθιος και του είπε: «Τελείωνε, γιατί θα σου κάνουμε όσα δεν κάναμε μέχρι τώρα». Ο Ματεότι απάντησε: «Αυτή είναι η δουλειά σας. Αυτό είναι το επάγγελμά σας». Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που οι φασίστες απειλούσαν τη ζωή του. Τον Μάρτιο του 1921, μετά από ένα φυλλάδιο που είχε δημοσιεύσει με τίτλο «Έρευνα των σοσιαλιστών για τις πράξεις των φασιστών στην Ιταλία», όπου επίσης κατήγγειλε τις τρομοκρατικές πρακτικές και την οικονομική πολιτική του φασισμού, ο Ματεότι είχε δεχθεί επίθεση από ένοπλους φασίστες και γαιοκτήμονες, οι οποίοι τον είχαν απαγάγει από το σπίτι του και υπό την απειλή όπλων απαιτούσαν να υπογράψει μια δήλωση στην οποία θα αναφέρει ότι όσα καταλογίζει στους φασίστες και στους γαιοκτήμονες ήταν ψευδή. Ο Ματεότι απάντησε «Η μόνη δήλωση που έχω να σας κάνω είναι ότι δεν πρόκειται να σας κάνω καμία δήλωση» και μετά από κάποιες ώρες, αφού τον χτύπησαν και του έβαλαν ένα πιστόλι στο στόμα, οι φασίστες τον άφησαν στη μέση του δρόμου χωρίς να του αποσπάσουν τη διάψευση.  

Στις 10 Ιουνίου ο Ματεότι εξαφανίστηκε και θεωρήθηκε αγνοούμενος. Το πτώμα του, μετά από εκτεταμένες έρευνες, βρίσκεται λίγες μέρες αργότερα κοντά στο Ριάνο, είκοσι χιλιόμετρα από τη Ρώμη, με πολλαπλά τραύματα από μαχαίρι. Η οργάνωση της δολοφονίας ήταν αρκετά κακή και η αστυνομία αναγκάστηκε να συλλάβει για αυτήν εξέχοντες φασίστες, όπως ο Αμερίγκο Ντουμίνι που ήταν στέλεχος της μυστικής αστυνομίας του Κράτους και άλλα πέντε άτομα. Καταδικάστηκαν 3 άτομα, στα οποία την επόμενη μέρα χορηγήθηκε αμνηστία από τον βασιλιά Εμμανουήλ τον Γ’.

Η δολοφονία του Ματεότι ήταν το πρώτο κρούσμα φασιστικού αυταρχισμού που δημιούργησε διεθνή ενόχληση. Μέχρι τότε ο φασισμός απολάμβανε του διεθνή θαυμασμού για τις γρήγορες επιτυχίες του. Τα ιταλικά συνδικάτα επιχείρησαν να οργανώσουν μια γενική απεργία διαμαρτυρίας , προσπάθεια που στραγγαλίστηκε από τους φασίστες. Λίγους μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 1925 ο Μουσολίνι κήρυξε τη φασιστική δικτατορία προκειμένου να επιβληθεί με κάθε τρόπο η τάξη στην Ιταλία. Η αδυναμία του εργατικού και του αντιφασιστικού κινήματος να απαντήσει στη δολοφονία του ηγέτη των Σοσιαλιστών και τον οξυμένο φασιστικό μιλιταρισμό, ήταν αυτή που ισχυροποίησε το φασισμό.

Ο Τζιάκομο Ματεότι γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1885. Γόνος αστικής οικογένειας και νομικός είχε από νωρίς αναμειχθεί στην πολιτική και είχε προσχωρήσει στο Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, ενώ είχε έντονη δράση και αρθρογραφία ως άθεος και αντικληρικαλιστής. Ήταν από τους εκπροσώπους του Σοσιαλιστικού Κόμματος που παρέμειναν με συνέπεια εναντίον της πατριωτικής γραμμής στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για ένα μικρό διάστημα εξορίστηκε στην Σικελία εξαιτίας αυτής της θέσης του. Πολιτικά συνδεόταν με τη μετριοπαθή πτέρυγα των Σοσιαλιστών του Φίλιππο Τουράτι. Μετά τη διάσπαση του Σοσιαλιστικού Κόμματος ανάμεσα σε σοσιαλιστές και κομμουνιστές, έγινε Γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος, θέση από την οποία επιτέθηκε βίαια στον φασισμό και το φασιστικό καθεστώς, με σειρά λόγων, άρθρων και βιβλίων. Την περίοδο εκείνη οι Σοσιαλιστές ανέπτυξαν αντιφασιστική δράση με τρόπο πιο ξεκάθαρο από τους Κομμουνιστές, αλλά και από τους αναρχικούς που επηρεασμένοι από την λανθασμένη αντίληψη του βετεράνου θεωρητικού του Ερρίκο Μαλατέστα, εκτιμούσαν ότι δεν πρέπει να αναπτυχθεί καμία ιδιαίτερη αντιφασιστική πάλη και ότι ο φασισμός ήταν απλά ένα ακόμα ρεύμα του καπιταλισμού.

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1947, ο φάκελος της δολοφονίας του Ματεότι άνοιξε ξανά και όλοι οι εμπλεκόμενοι, αθωωμένοι ή αμνηστευμένοι το 1925, καταδικάστηκαν σε ποινές ισόβιας κάθειρξης. Παρά την εκτεταμένη έρευνα δεν κατέστη εφικτό να αποδειχθεί η ευθεία συμμετοχή του ίδιου του Μουσολίνι στη δολοφονία του Ματεότι, παρότι είναι μάλλον γενικά παραδεκτό ότι η εντολή για τη δολοφονία του άνηκε στον ίδιο.