Στις 19 Ιουλίου του 1936, οι πολιτοφυλακές της αναρχοσυνδικαλιστικής συνομοσπονδίας CNT συντρίβουν στη Βαρκελώνη τα φασιστικά στρατεύματα του στρατηγού Γοδέδ και αποκτούν τον απόλυτο έλεγχο της πόλης. Η νίκη των αναρχικών στη Βαρκελώνη σταματά την φασιστική επέλαση που είχε ξεκινήσει δύο μέρες πριν, από την στάση του Ισπανικού στρατού στο Μαρόκο εναντίον της Δημοκρατίας και μετατρέπει το φασιστικό πραξικόπημα σε εμφύλιο πόλεμο.

Στις 19 Ιουλίου του 1936, οι πολιτοφυλακές της  αναρχοσυνδικαλιστικής συνομοσπονδίας CNT συντρίβουν στη Βαρκελώνη τα φασιστικά στρατεύματα του στρατηγού Γοδέδ και αποκτούν τον απόλυτο έλεγχο της πόλης. Η νίκη των αναρχικών στη Βαρκελώνη σταματά την φασιστική επέλαση που είχε ξεκινήσει δύο μέρες πριν, από την στάση του Ισπανικού στρατού στο Μαρόκο εναντίον της Δημοκρατίας και μετατρέπει το φασιστικό πραξικόπημα σε εμφύλιο πόλεμο. Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος θα μετατραπεί σε ένα από τα πιο εμβληματικά γεγονότα του 20ού αιώνα και θα διαρκέσει τρία χρόνια.

Μετά από 50 χρόνια συνεχών ταραχών, που ακολουθούν την παρακμή της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, η Ισπανία αποκτά τον Φλεβάρη του 1936 κυβέρνηση Λαϊκού Μετώπου στην οποία συμμετέχουν σοσιαλιστές, αριστεροί δημοκράτες, κομμουνιστές και  εκπρόσωποι των τοπικών εθνικισμών της Καταλονίας και της Γαλικίας. Η βασιλεία έχει καταργηθεί από το Σύνταγμα του 1931 και μια σειρά από αργές μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να επιβάλλονται. Όμως μεγαλύτερο πρόβλημα από τις μεταρρυθμίσεις του Λαϊκού Μετώπου και την εκδίωξη του βασιλιά για τους συντηρητικούς, τον στρατό, τους γαιοκτήμονες και τους κεφαλαιούχους αποτελούσε το 1 εκατ. αναρχικών οργανωμένων στην CNT, που για δεκαετίες καλλιεργούσε την ιδέα της κοινωνικής επανάστασης. Οι αναρχικοί είχαν αποφασίσει να παραβούν τη θέση αρχής για αποχή από τις εκλογές και είχαν στηρίξει σιωπηρά το Λαϊκό Μέτωπο. Δεν συμμετείχαν όμως σε αυτό ούτε δεσμεύονταν από την πολιτική του. Από την εκλογή του Λαϊκού Μετώπου και μετά, η CNT είχε καταλάβει πολλές εκτάσεις γης που οι γαιοκτήμονες άφηναν αναξιοποίητες, αλλά επίσης και εργοστάσια που εγκατέλειψαν τρομαγμένοι ιδιοκτήτες  και τα είχε διαθέσει στη συλλογική εκμετάλλευση αγροτών και εργαζομένων.

Ο ηγέτης της δεξιάς Κάλβο Σοτέλο, μιλώντας στα Κόρτες, την ισπανική βουλή, λίγες εβδομάδες πριν το φασιστικό πραξικόπημα, δήλωσε: «Δεν υπάρχει ούτε ένας Ισπανός αξιωματικός που θα επαναστατήσει για το ερώτημα ‘’δημοκρατία ή μοναρχία’’. Αλλά δεν υπάρχει ούτε ένας Ισπανός αξιωματικός που θα παραμείνει απαθής στο ερώτημα ‘’Ισπανία ή αναρχία’’». Η δολοφονία του από αριστερούς πολιτοφύλακες λίγες μέρες αργότερα, υπήρξε η σπίθα που άναψε το φυτίλι του ισπανικού εμφυλίου.

H νίκη των αναρχικών στη Βαρκελώνη δημιούργησε ένα ντόμινο εξελίξεων. Η τοπική κυβέρνηση παρέδωσε την εξουσία σε ένα Συμβούλιο Άμυνας, στο οποίο η CNT κυριαρχούσε. Η οικονομία ολόκληρης της Καταλονίας πέρασε στα χέρια των εργαζομένων και των συνδικάτων. Η βιομηχανία κολεκτιβοποιήθηκε και το ίδιο συνέβη σταδιακά με το εμπόριο και τις υπηρεσίες. Παράλληλα, η CNT σχημάτισε μια στρατιωτική ταξιαρχία η οποία κατευθύνθηκε προς τη Σαραγόσα, την πρωτεύουσα της Αραγονίας, η οποία βρισκόταν στα χέρια των φασιστών. Το Μέτωπο της Αραγονίας έγινε ένα από τα πιο κρίσιμα του πολέμου, καθώς η CNT προχωρούσε την κολεκτιβοποίηση στις αγροτικές περιοχές και ταυτόχρονα στόχευε στην ένωση του βιομηχανικού κέντρου της Σαραγόσα με αυτό της Βαρκελώνης, κάτι που θα πολλαπλασίαζε τις οικονομικές δυνατότητες του αντιφασιστικού μετώπου.

H μετατροπή του εμφυλίου πολέμου σε κοινωνική επανάσταση δημιούργησε τεράστια ανησυχία στην Βρετανία και τη Γαλλία που δεν ήθελαν μια δεύτερη επανάσταση να ξεσπάσει στην Ευρώπη, ακριβώς κάτω από το μαλακό τους υπογάστριο. Βρετανοί και Γάλλοι αρνήθηκαν να υποστηρίξουν την Ισπανική Δημοκρατία απέναντι στον φασισμό, την ίδια στιγμή που η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία βοηθούσαν τον Φράνκο με αεροπλάνο, τανκς, στρατό και χρήματα. Η Σοβιετική Ένωση, στοχεύοντας στη συμμαχία με την Γαλλία και τη Βρετανία, έστρεψε την στρατιωτική της βοήθεια προς τους Δημοκρατικούς όχι μόνο εναντίον των φασιστών αλλά και εναντίον της επανάστασης. Οι αντιθέσεις μέσα στο αντιφασιστικό στρατόπεδο οξύνθηκαν, παρά τη συμμετοχή των αναρχικών στην δημοκρατική κυβέρνηση μετά τον Οκτώβριο του 1936. Τον Μάιο του 1937 ένας δεύτερος εσωτερικός εμφύλιος θα ξεκινήσει στη Βαρκελώνη. Από τη μία θα βρεθούν οι αναρχικοί και οι αντισταλινικοί κομμουνιστές του POUM και από την άλλη το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι Καταλανοί εθνικιστές, οι οποίοι θέλουν να ακυρώσουν την κολεκτιβοποίηση και να επιβάλουν την υποταγή των αναρχικών ταξιαρχιών που λειτουργούν με όρους επαναστατικού πολέμου στην κεντρική διοίκηση.

To αντιφασιστικό στρατόπεδο δεν θα συνέλθει ποτέ από τον πόλεμο στο εσωτερικό του. Η επαναστατική διαδικασία θα υποχωρήσει υπό το βάρος των πιέσεων και η Σαραγόσα δεν θα πέσει ποτέ. Ο τακτικός στρατός που θα οργανώσουν οι σοβιετικοί δεν θα κερδίσει καμία μεγάλη μάχη. Τον Απρίλιο του 1939 η δημοκρατική Ισπανία θα συνθηκολογήσει και η χώρα θα πέσει στα νύχια του φασισμού για 40 ολόκληρα χρόνια.

Ο αντιφασιστικός αγώνας της Ισπανίας θα γίνει σύμβολο για εκατομμύρια ανθρώπους στη Γη. Για τους δεκάδες χιλιάδες ξένους εθελοντές που πολέμησαν στο πλευρό των Ισπανών αντιφασιστών, για το κοινωνικό πείραμα στις αντιφασιστικές περιοχές, για το οποίο ο Νόαμ Τσόμσκι είπε ότι «μας έδειξε πώς θα μπορούσε να είναι ο κόσμος σε 200 χρόνια από τώρα», για το σύνθημά του «No pasaran» που μετατράπηκε στο διασημότερο αντιφασιστικό σύνθημα της ιστορίας, κι ακόμη για τα λόγια του ηγέτη των αναρχικών Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι όταν τον ρώτησαν τι θα κάνει η Ισπανία αν οι φασίστες ηττηθούν αφήνοντας πίσω τους ερείπια:

«Δε μας τρομάζουν τα ερείπια. Πάντοτε ζούσαμε μέσα σε τρώγλες και θα τα καταφέρουμε για λίγο καιρό ακόμα. Αλλά μην ξεχνάτε ότι εμείς οι εργάτες, ξέρουμε επίσης και να χτίζουμε. Εμείς χτίσαμε όλα αυτά τα παλάτια και τα μέγαρα, εδώ, στην Αμερική και παντού. Και θα τα χτίσουμε ακόμα πιο όμορφα, γιατί εμείς θα κληρονομήσουμε τη Γη και γι` αυτό να μην έχετε την παραμικρή αμφιβολία. Η αστική τάξη λοιπόν, ας γκρεμίσει τον κόσμο της πριν αποχωρήσει οριστικά από το προσκήνιο της ιστορίας. Εμείς κουβαλάμε έναν καινούριο κόσμο, εδώ, στις καρδιές μας. Κι ο κόσμος αυτός μεγαλώνει κάθε στιγμή. Μεγαλώνει και τώρα, αυτή τη στιγμή που σας μιλάω...»